Promotie Joost van Andel

Het proefschrift is gratis te downloaden.

Nederlandstalige samenvatting proefschrift:

In 2016 groeide bij mij het idee dat management consultants en hun opdrachtgevers baat kunnen hebben bij de persoonlijke ontwikkeling van consultants. Het bestuderen van literatuur en het interviewen van professionele experts leverden steun voor het doen van een exploratieve PhD studie op dit gebied. Volgens zowel de literatuur als de opvattingen van de experts kan een verhoogd zelfbewustzijn en reflexiviteit van consultants bijdragen aan het faciliteren van complexe organisatieveranderings-processen. Op zijn beurt kan dit helpen om het beruchte cijfer van 70% van organisatieveranderingsinitiatieven die niet de verwachte resultaten opleveren, te verminderen. In dit proefschrift geef ik weer of en, zo ja, hoe het coachen van management consultants soelaas zou kunnen bieden. Een in Amsterdam gevestigd, snelgroeiend management consulting bureau nam deel aan het ook in dit proefschrift weergegeven actieonderzoek en bood hun ervaren consultants een mogelijkheid tot coaching door mij, gericht op hun individuele vragen over hun eigen stakeholder-interacties.

Dit actieonderzoek is gegrond in een sociaal constructionistische wetenschapsopvatting, met als belangrijkste kenmerken a) taalpraktijken; b) procesoriëntatie; c) toekomstvorming; d) relationele betekenisconstructie; en e) het centraal stellen van de specifieke context. Het sociaal constructionisme gaat goed samen met actieonderzoek dat a) gericht is op echt bestaande organisatieproblemen; b) bijdraagt tot praktische kennis via een wetenschappelijk proces; c) collaboratief is, door onderzoek te doen met mensen, in plaats van op of voor hen; en d) reflexief is, door het constant evalueren van wat er gebeurt, om te beslissen hoe verder te gaan. Voor het empirische deel van deze studie ontwierp ik een vorm van relationele coaching in twee fasen, in samenwerking met de partner van het management consulting bureau en de deelnemende management consultants. In fase 1 namen 12 consultants deel aan een op maat gemaakt coachtraject van gemiddeld ongeveer 10 sessies. In fase 2 namen zes van die consultants deel aan een coaching follow-up met een specifiek voor dit doel ontworpen reflectiedagboek. Op het niveau van de individuele management consultant werden de coachtrajecten geëvalueerd, zowel binnen het coachtraject, als door middel van onafhankelijke interviews en een pre-post surveystudie voor fase 1. De survey richtte zich op Emotionele Intelligentie en de Transformationele, Transactionele en Instrumentele Leiderschapsstijl, voor en na de coaching. Daarnaast heb ik het ‘concept’ van de ontwikkelde coachpraktijk geëvalueerd in gesprek met de partner van het management consulting bureau en een senior consultant die aan beide fasen had deelgenomen.

De resultaten van de coaching moeten worden beschouwd als voorbeelden van uitkomsten van een potentieel transformatief proces, in plaats van geïdentificeerde algemene thema's in management consulting of 'generaliseerbare feiten'. Dit onderzoek benadrukt het unieke karakter van de hierin door de coachees verwoorde problemen en gezamenlijk geconstrueerde oplossingsmogelijkheden. Desondanks kunnen de gezamenlijk gecreëerde,  unieke uitkomsten en acties in deze specifieke studie in de volgende algemene termen worden beschreven. Variërend per management consultant, heeft de coaching geleid tot een grotere acceptatie van specifieke verschijnselen in management consulting (zoals politiek in organisaties); een vergroot zelfbewustzijn en reflectievermogen met betrekking tot typische communicatiepatronen en een toegenomen zelfverzekerdheid; verrijkte oriëntatie op professionele identiteit; een vergoot professioneel handelingsrepertoire in lastige situaties; en het actief experimenteren met dingen anders te doen, op een duurzame manier. Deze 'professionele resultaten’ werden vaak voorafgegaan door 'persoonlijke resultaten’, die bijdroegen aan een toegenomen acceptatie van zichzelf, anderen en de eigen levensgeschiedenis; verbeterde persoonlijke relaties; inzicht in de 'persoonlijke achtergronden' van hun 'professionele coachvragen'; en een verbeterd welzijnsgevoel. De coachtrajecten resulteerden in een breed opgemerkte groei in Emotionele Intelligentie en Transformationeel Leiderschap, en in een toegenomen tevredenheid over de interactie met interne en externe stakeholders. In de coaching follow-up bestendigden de coachees hun eerder behaalde coachresultaten en breidden deze uit, door te blijven experimenteren; door het verder vergroten van hun zelfbewustzijn; en het erkennen van (hardnekkige) persoonlijke lastigheden in uitdagende consulting-situaties.

Uit een semi-systematische literatuurstudie, bleek dat de ontwikkelde praktijk van Relational Coaching voor Management Consultants een vroege bijdrage aan het veld te zijn. Verder heb ik de ontwikkelde praktijk beschreven aan de hand van zeven 'bouwstenen' die ik via dit literatuuronderzoek heb geïdentificeerd. Het aanbieden van deze beschrijving is een poging om de resultaten van dit specifieke onderzoek verder te extrapoleren, en een bruikbaar hulpmiddel te bieden voor mensen en organisaties die niet direct betrokken waren bij dit onderzoek (bijvoorbeeld andere management consultants en coaches). Bovendien bied ik een theoretische beschrijving van ‘relational coaching’, zijnde coaching vanuit een sociaal constructionistische wetenschapsopvatting. Die beschrijving dient zowel als basis voor het verwoorden van de ontwikkelde coachpraktijk, als ter aanvulling op, of uitbreiding van bestaande literatuur over relational coaching. Verder kan de ontwikkelde praktijk beschouwd worden als een noodzakelijk geachte bijdrage aan het veld van organisatieverandering en -leren waarin taal en communicatie centraal staan. De ontwikkelde praktijk kan ook beschouwd worden als een specifieke bijdrage aan het veld van reflexive management learning. Ten slotte hoop ik een kleine bijdrage te hebben geleverd aan een methodologisch 'staakt-het-vuren' in de wetenschapsoorlogen, door te laten zien dat het hebben van een bepaald wetenschappelijk paradigma geen a priori afwijzing van welke onderzoeksmethode dan ook vereist.

Met betrekking tot toekomstig onderzoek heb ik vijf onderwerpen voorgesteld: 1) een relationeel georiënteerde etnografische studie naar de interactie tussen consultant en stakeholders (mijn initiële plan voor de coaching follow-up); 2) een empirische studie naar de mate waarin organisatieveranderingsinitiatieven, gefaciliteerd door consultants die coaching hebben gehad, de gewenste resultaten genereren; 3) een empirische studie (of het analyseren van bestaande empirische studies) naar de bijdrage van coaching van andere dienstverlenende professionals rond stakeholderinteractie en de ervaren kwaliteit van dienstverlening; 4) een literatuurstudie over het onderwerp relationeel coachen om conceptuele vaagheid te voorkomen, en een empirische studie naar hoe praktijken in andere coaching disciplines coherent zijn met 'coaching als proces van sociaal construeren'; 5) een empirische studie naar de mate waarin het ‘leerlandschap’ van management consulting bureaus aansluit op hun strategische oriëntatie op effectieve management consulting.

Ik heb mijn reflecties over mijn rol als actieonderzoeker gedeeld, waaronder mijn worstelen en volhouden; het vinden van mijn weg in het omgaan met verschillende wetenschapsopvattingen; schrijven in het Engels en het schrijfproces in het algemeen; en dingen die ik (niet) zou heroverwegen als ik opnieuw zou beginnen.